Edycja 2016

Czwarta edycja międzynarodowego projektu Fresh Design – Młoda Europa o Designie właśnie odbyła się we Wrocławiu. Wystawa, prezentująca wyniki warsztatów zostanie wkrótce otwarta we Wrocławiu. Wernisaż odbył się w dniu 16 czerwca o godzinie 18:30 w CRZ Krzywy Komin.

Tegoroczna edycja została zorganizowana przez Fundację Open Mind, wraz z partnerem – Wydziałem Architektury Politechniki Wrocławskiej, a współfinansowany był ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Gminę Wrocław. Partnerami projektu są: CRZ Krzywy komin, GrupaKreatywni.pl, Betard i Vantage Development.

13-22 maja, studenci z całej Europy przybyli do Wrocławia na interdyscyplinarne warsztaty projektowe pod hasłem „Rzeką: połączenia”, aby sprostać wyzwaniu ponownym połączeniu Odry z szybko rozwijającą się i nowoczesną stolicą Dolnego Śląska – Wrocławiem.

Uczestnicy, którzy przybyli z Niemiec, Czech, Słowacji, Węgier, Włoch, Turcji i Polski, pracowali w 5 grupach pod kierunkiem doktorantów Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Każda grupa miała unikalną możliwość do realizacji pomysłów pod okiem tutorów, wśród nich znaleźli się nagradzani projektanci i architekci: projektant Robert Majkut i architekci Dorota Szlachcic, dr inż. arch. Grażyna Hryncewicz-Lamber, dr inż. arch. Jacek Wiszniowski, Jan Dowgiałło and Anna Zawadzka. Każda grupa skupiła się na koncepcji modernizacji wybranych obszarów nadrzecznych we Wrocławiu: Wyspy Mieszczańskie i brzegi Odry wzdłuż ulicy Kurkowej, Ogrody Biskupie na Ostrowie Tumskim, obszar między mostami Grunwaldzkim i Pokoju. Opiekę merytoryczną nad warsztatami sprawowali przedstawiciele Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej – dr arch. Anna Bać i architekt Piotr Michalski.

Szczególną wartość dla projektu była otwarta dyskusja z właścicielem pierwszego w Polsce domu na wodzie, Panem Kamilem Zaremba, szefem fundacji onwater.pl i koordynatorem do spraw rzeki miasta Wrocław – Piotrem Misiakiem. Podczas debaty został poruszony cały szereg zagadnień związanych z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością Odry we Wrocławiu: od historii rozwoju infrastruktury rzecznej do aktualnych rozwiązań technologicznych, a także temat współpracy między miastem i mieszkańcami w procesie rozwijania obszarów nadbrzeżnych Wrocławiu. Ponadto w ramach współpracy Fundacji Open Mind i Fundacji Stiftung Zukunft Berlin, doszło do wirtualnego spotkania obu miast na wodzie – Wrocławia i Berlina, za pomocą instalacji multimedialnej Luneta 2016, które została zbudowana obok dworca kolejowego Wrocław Główny. W Berlinie mieliśmy okazję spotkać się z panem Uwe Radą – znanym pisarzem, dziennikarzem z Berlina oraz założycielem inicjatywy słynnego berlińskiego Flussbad Berlinie, Panem Janem Edlerem. We Wrocławiu, gość specjalny, Kamil Zaremba z Fundacji OnWater.pl pojawił się w towarzystwie uczestników Fresh Design. Spotkanie zostało przeprowadzone przez uczestnika poprzedniej edycji Martina Schinagla z Berlina.

Warsztaty zakończyły się w dniu 22 maja na Wroclove Design Festival – największym festiwalu designu na Dolnym Śląsku. Każda z 5 grup, razem ze swoimi opiekunami i tutorami przedstawiła swoje wizje usprawnienia terenów nadrzecznych. Prezentacje projektów były obserwowane przez publiczność, profesorów i studentów Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Podczas finału pojawił się wcześniej wspomniany Uwe Rada, który specjalnie przybył do Wrocławia, aby wziąć udział w tym wydarzeniu i przeprowadzić wykład „Jakiej Odry chcemy?”. Przedstawił wszystkim inspirujące, historyczne tło rzeki w zderzeniu ze współczesnymi koncepcjami rozwoju obszarów nadrzecznych Wrocławia.

W efekcie prac kilkuosobowych grup międzynarodowych powstało 5 projektów modernizacji terenów nadrzecznych we Wrocławiu:

ODRACTIVE

Ideą projektu jest stworzenie wielu połączeń pomiędzy Odrą, a Wrocławiem, tak aby stały się one trwale zjednoczone. Powiązania te realizowane są wzdłuż rzeki, prowadząc nie tylko przez Wrocław, ale także do innych miast i krajów. Ponadto, kontakt widoczny jest w poprzek Odry, umożliwiając swobodne poruszanie się pomiędzy jej dwoma brzegami. Istotna jest także identyfikacja z rzeką oraz zaznaczenie jej w obszarze miasta, tak aby miała ciągły wpływ na ludzi.

Rozwój funkcjonalny Odry napotyka kilka problemów, pojawiają się trudności w przejściu przez most, ścieżki wzdłuż brzegu są często przerywane, niewiele jest usług związanych z rzeką, a także lokalizacja wody nie jest klarowna, z oddalonych od niej części miasta. Projekt poszukuje rozwiązań dla tych problemów, poprzez utworzenie wielokierunkowych powiązań z rzeką.

Na wybranym obszarze połączenie zdefiniowane jest w trzech płaszczyznach. Pierwsza z nich znajduje się na poziomie rzeki, gdzie umieszczone są ruchome platformy. Pozwalają one na łatwe przemieszczanie się wzdłuż rzeki, pomiędzy brzegami, marinami i różnymi miastami. Platformy te mogą być traktowane jako osobne elementy, bądź części, które można ze sobą łączyć. Wykorzystywane są one jako obiekty usługowe, domy, ogrody, kina letnie, sceny, transport. Kolejna płaszczyzna to ścieżka, znajdująca się na wysokości nabrzeżnych bulwarów i definiuje ona ruch poprzeczny na rzece. Ścieżka ta traktowana jest jak przestrzeń publiczna, na której znajdują się place, parki, place zabaw, restauracje, ścieżki rowerowe, szerokie trampoliny rozpięte nad wodą pomiędzy przejściami. Ostatnią z warstwa jest konstrukcja sieci okrywającej rzekę. Przezroczysta struktura tworzy dominantę widoczną w skali miasta, dzięki której umożliwiona jest identyfikacja z tą przestrzenią. Poprzez trzy warstwy Odra zostaje połączona z Wrocławiem i jego mieszkańcami.

Autorzy: Dominika Słowicka (Wydział Architektury Pwr); Arkadiusz Kiernicki (Wydział Architektury Pwr); Jacqueline Staiger (Köln International School of Design, Niemcy); Evelina Husser (Hochschule Mannheim, Niemcy); Kryštof Novotný (Ladislav Sutnar Faculty of Design and Art, University of West Bohemia, Czechy); Marta Mastalerska (Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie/Beuth Hochschule für Technik in Berlin) Łucja Dolat (ASP w Krakowie);

Tutor: Robert Majkut (Robert Majkut Design)

Opiekun: arch. Piotr Michalski (Wydział Architektury Pwr).

WODRA

Zgodnie z tematem warsztatów, główna idea projektu oparta została na budowaniu połączeń: przestrzennych, kulturowych i społecznych. Myśląc o połączeniach przestrzennych, wskazać można scalenie przerwanych obecnie bulwarów nadodrzańskich, powiązanie przeciwległych brzegów rzeki, otwarcie przestrzeni obecnie zamkniętych oraz zespolenie dwóch, różnych poziomów – miasta i rzeki. Połączenia kulturowe to próba zetknięcia historycznej tkanki urbanistycznej ze współczesnymi inicjatywami artystycznymi, zaś zdywersyfikowanie profilu grupy docelowej użytkowników, zarówno pod względem wieku, zainteresowań czy też pochodzenia wpłynąć ma na budowanie relacji społecznych.

Głównymi elementami kompozycyjnymi projektu jest nieregularny bulwar o geometrycznych kształtach, prowadzony na poziomie rzeki oraz system pływających, sześciokątnych platform, pokrytych drewnem. Biorąc pod uwagę lokalizację oraz wielkość obszaru objętego projektem, przewidziano wykorzystanie tej przestrzeni do różnych celów, uzależnionych od potrzeb. Znajduje to odzwierciedlenie w proponowanych scenariuszach aranżacji pływających platform. W zależności od ich ustawienia i łączenia, możemy uzyskać przestrzeń mogącą sprostać wymaganiom koncertu, kina plenerowego, kameralnego przedstawienia, wystawy, zawodów wioślarskich, pokazu mody czy też zacisz idealnego na romantyczny wieczór we dwoje. Dzięki takim zabiegom uzyskujemy przestrzeń o licznych możliwościach wykorzystania. Ponadto niejednokrotnie „zmniejszamy dystans” pomiędzy przeciwległymi brzegami rzeki – umieszczając na wodzie elementy, które umożliwiają interakcję z każdym z brzegów. Mobilność i zmienność projektowanych układów powoduje, że kreowana przestrzeń staje się przestrzenią nieoczywistą i zagadkową – nigdy do końca nie wiadomo na jaki układ i ustawienie platform trafimy. Jest to miejsce, które wymaga eksploracji i poszukiwania. Wrażenie to potęguje zmienna w czasie dostępność ogrodów należących do biskupa.

Ważną rolę projekcie odgrywa roślinność. Pojawia się ona zarówno na poziomie miasta – ogrody biskupa jak i na poziomie rzeki tj. na samych platformach, tworząc z nich pływające ogrody. Zobaczyć możemy ją też na samym murze, stanowiącym bazę kompozycyjną dla wyspy oraz będącym granicą pomiędzy wcześniej wymienionymi poziomami zieleni. Mur stanowić ma pewnego rodzaju tablicę, na której, przy pomocy zieleni i techniki malowania mchem, współcześni artyści mogliby prezentować swoje prace.

Autorzy: Klaudia Krawczyk (Wydział Architektury Pwr), Cornelia Elsner (Köln International School of Design, Niemcy), Monika Kaminska (Hochschule Mannheim, Niemcy), Dòra Esö (Metropolitan University of Budapest, Węgry), Barbara Drozdek (School of Form, SWPS Poznań), Marie Leličová (Ladislav Sutnar Faculty of Design and Art, University of West Bohemia, Czechy), Clemens Brück (HS Niederrhein, Niemcy);

Tutor: dr inż. arch. Jacka Wiszniowskiego (Wydział Architektury PWr)

Opiekun: arch. Adamiczka (Wydział Architektury Pwr).

ODRA THEATRE

Mur przy Ostrowie Tumskim oddziela rzekę od jej otoczenia i architektury oraz uniemożliwia zejście do niej, co mogłoby się wydawać problemem, jednak pozwala to na zachowanie pewnego rodzaju samotni, miejsca sprzyjającego wyciszeniu się. Dzięki temu osoby przebywające w ogrodzie mogą poznawać widoki, dźwięki oraz zapachy otoczenia używając swoich zmysłów. Zupełnie inaczej wygląda natomiast przeciwny brzeg Odry, który zaprasza swoim nowym, dynamicznym zagospodarowaniem. Bulwar zapewnia dostęp do wody i widok na obiekty znajdujące się po drugiej stronie, zupełnie jak w teatrze. Ilość elementów wartych obserwowania może okazać się jednak rozpraszająca, podobnie jak inni użytkownicy, hałasy z ulicy oraz pozostałe czynniki oddziałujące na nasze zmysły. Stąd też pomysł na stworzenie Teatru Odry, który pozwoli przenieść miejsce samotni na drugi, głośny brzeg. Każda z teatralnych budek przeznaczona jest do przebywania w niej tylko jednej osoby w danym momencie i skupia wzrok tej osoby na wybranym obiekcie znajdującym się po drugiej stronie rzeki. Pozwala doświadczyć miejsca wielowymiarowo, obserwować je i słuchać jego dźwięków. Zredukowanie użycia zmysłów jedynie do wzroku i słuchu zapewnia koncentrację i pozwala oderwać się, choć na chwilę, od codzienności pełnej informacji, obowiązków i wrażeń. Forma i atmosfera każdej z budek została zaprojektowana tak, by jak najlepiej oddać charakter danego miejsca. Każda z nich posiada małe okienko kadrujące fragment przeciwnego brzegu. Każda z nich od zewnątrz pokryta jest w całości lustrem, dzięki czemu zlewają się z otoczeniem i dają wrażenie niewidzialności. W ten sposób nie kradną one tożsamości miejsca, ukształtowanej poprzez architekturę i przyrodę, a jedynie pomagają ją zwiększyć przenosząc na drugą stronę rzeki.

Autorzy: Ewelina Wiciak (Wydział Architektury Pwr); Ewa Nowak (Wydział Architektury Pwr); Lobke Beckfeld i Leon Schniewind (Köln International School of Design, Niemcy); Lewin Di Giovine (ASP we Wrocławiu); Eva Štechová (Faculty of Fine Arts, Brno University of Technology, Czechy); Lubica Mildeová (Bratislava Academy of Fine Arts and Design, Slowacja); Ada Wojciechowicz (Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie);

Tutorzy: arch. Anna Zawadzka, arch. Jan Dowgiałło (MECH.build)

Opiekunowie: arch. Agnieszka Wierzbicka oraz arch. Agnieszka Wicińska (Wydział Architektury Pwr).

SOCIAL ILLUSION

Ideą projektu jest stworzenie iluzji relacji społecznych na fragmencie Odry. Projekt określa charakterystyczne obszary, ciągi komunikacyjne oraz punkty, które wpisano w siatkę, opartą na kierunkach rzeki i miasta. Następnie wyznaczono w niej cztery główne problemy.

Na pierwszym fragmencie znajdują się dwa mosty, oddzielone pustką. Mimo że łączą one miasto, nie ma w nich miejsca na interakcję. Pustkę wypełniono siatką zawieszoną pomiędzy przejściami, na którą można swobodnie wejść i odpocząć. Pod łącznikami powstała ścieżka, pozwalająca schronić się przed deszczem, odkryć instalacje pod mostami i odpocząć w cieniu na huśtawkach zawieszonych w szczelinach. Incydentalne uzupełnienie tych miejsc możliwością zabawy, tworzy złudzenie relacji wśród nieznajomych.

Kolejny obszar, to plac przed biurowcem z wysokim murem oraz zieleń z niebezpiecznymi ścieżkami. Nikt nie korzysta tutaj z istniejących miejsc do siedzenie. Zaprojektowano więc dźwiękową rzeźbę na wodzie, która zwraca uwagę mieszkańców. Ponadto, na murze powstała instalacja z załamanych luster i paneli fotowoltaicznych. Służy ona do siedzenia, wypoczynku, umożliwia przejście wzdłuż muru. Jest to przestrzeń pozornego kontaktu między brzegami poprzez wizualne odbicia przeciwległej strony.

Następne miejsce jest pozbawione relacji między brzegami. Zbudowano ruchomy most, który zapewnia przejście, oraz strefy interakcji jak kawiarnie, galerie, punkty widokowe. Obiekt wyróżnia się w linii miasta i sygnalizuje lokalizację rzeki w mieście. Strukturę uzyskano poprzez kostki, podnoszone się kiedy przepływa statek, zanurzane pod wodę, a także odpływające platformy. Konstrukcja to iluzja trwałości, pozwalająca poznać rzekę.

Ostatni obszar to zamknięty teren szkoły i usług. Zostaje on otwarty przez wyburzenie, uniemożliwiającego przejście wzdłuż rzeki, muru. Tutaj instalację na przybrzeżnym murze przekształcono w plac wodnych zabaw. Utworzono także szklany most targowy, będący kontynuacją pobliskiego budynku usługowego i aktywizujący przestrzeń handlowo.

Zaprojektowane iluzje społeczne reaktywują rzekę i odspołecznione, zapomniane fragmenty Wrocławia. Zamiast niebezpiecznych zejść, niedostępnej zieleni, obcych placów, wielkiego muru, zaproponowano wyjątkowe strefy, umożliwiające iluzoryczne poznanie.

Autorzy: Justyna Bartnikowska (Wydział Architektury Pwr); Soraya Hayatullah (Wydział Architektury Pwr); Serena Naemi Nüsing (Köln International School of Design, Niemcy); Monica Seidel (Fachhoschule Dortmund, Niemcy); Saskia Langeneckert (Hochschule Mannheim, Niemcy); Jiří Petričák (Ladislav Sutnar Faculty of Design and Art of University of West Bohemia, Czechy); Nina Balogh (Metropolitan University of Budapest, Węgry); Aleksandra Szczegielniak (Wydział Architektury, Politechniki Łódzkiej);

Tutor: arch. Dorota Szlachcic (ArC2)

Opiekun: arch. Lea Kazanecka-Olejnik (Wydział Architektury Pwr).

BLACK DUCKS

Celem projektu „Black Ducks” było zidentyfikowanie istniejących problemów i nadanie wartości dodanej nabrzeży Odry wzdłuż ul. Kurkowej. Przestrzeń nie jest przyjazna dla wielu mieszkańców, pracowników pobliskich biur, turystów czy dzieci. Brak jest odpowiedni wejść oraz zejść do rzeki jak również odpowiednich miejsc do rekreacji dla poszczególnych grup użytkowników, którzy chcą korzystać z obu brzegów rzeki. Wędkarze spędzają popołudnia, w zielonej części naturalnego brzegu rzeki, choć są zmuszeni patrzeć na pusty, wysoki mur. Kajakarze wykorzystują tylko niewielką, zieloną i szerszą część „szarej” ściany jako „bezpieczną przystań”, aby móc trenować na Odrze. Dzieci również korzystają z tego małego skrawka zieleni, gdy mają przerwę od szkoły. Dzieje się tak ze względu na lepszą dostępność brzegu poprzez szerokie i bezpieczne schody. Dlatego właśnie celem projektu są ludzie, którzy już odwiedzają teren przy mostach Mieszczańskich i wciąż chcą spędzać tam czas.

Najbardziej widocznym elementem tej okolicy są kominy elektrowni – główny punkt orientacyjny, dlatego wieże zostaną zintegrowane w krajobrazie poprzez uprawę roślin na całym rusztowaniu, które będą się łatwo rozwijać dzięki ciepłu z dwóch wież, bez wpływu na ich funkcjonalność. Sztuka i światła przyczynią się do nadania akcentu estetycznego mostowi i elektrowni – w nocy będą widoczne i połączone z dwoma ścieżkami wzdłuż brzegu rzeki, rozwiązanie ostre i miękkie. Dzięki koncepcji luster, fal, światła, chcemy polepszyć dostępność po obu stronach Odry: zapraszające szerokie, bezpieczne schody oraz pochylnie doprowadzą różnorodnie do brzegu rzeki jak i bardziej delikatna wersja na zielonej stronie, która pozwoli ludziom bezpiecznie dojść do wody. Z naturalnej strony widok już nigdy nie będzie nudny: będzie to system ramp odzwierciedlający wertykalnie opływowy kształt utworzony na naturalnej stronie, urozmaicony kwiatowymi instalacjami nawiązującymi do farm miejskich, to wszystko osadzone na kamiennym murze. Spacer po tej stronie pozwoli dotrzeć do obszaru „sport”, gdzie kajakarze i dzieci będą korzystać ze ścianki wspinaczkowej i prostego sprzętu, aby spędzić aktywnie czas.

Autorzy: Monika Drozd (Wydział Architektury Pwr), Marta Jastrzębska (Wydział Architektury Pwr); Laura Riva (Köln International School of Design, Niemcy); Elina Borgert (Hochschule Mannheim, Niemcy) Gülcin Yurdatapan (Hochschule Mannheim, Niemcy); Šimon Kern (Univerzita Jana Evangelisty Purkyne v Usti nad Labem, Czechy); Ali Alperen Şahin (Eskisehir Anadolu University); Maria Von Winterfeld (Hochschule Mannheim, Niemcy);